تاریخچه تبریز
تبریز که امروزه کلانشهری در منطقه آذربایجان شرقی است، در طول تاریخ سرگذشتی پر فراز و نشیب داشته است. این شهر در زمان اتابکان، خوارزمشاهیان، ایلخانیان، قره قویونلوها، آق قویونلوها و صفویان پایتخت ایران و شهر ولیعهد نشین در زمان قاجاریه بوده است. نام شهر تبریز نیز مانند سرگذشت این شهر برای تاریخدانان و محققین، بسیار قابل بحث بوده است و امروزه نیز در مورد آن نظرات متفاوتی وجود دارد.
در ۲۴۶ میلادی تبریز، شهستان نامیده می‌شده و در زمان تیرداد دوم ارمنی در دوران اشکانی به تَورِژ تغییر کرده. و در زبان ارمنی به معنی “این برای انتقام” است. چرا که در نوشته‌های واردان آرولدسی، تاریخ نگار ارمنی چنین آمده است که وقتی شاه اشکانی تبار ارمنستان به خاطر کشته شدن آخرین پادشاه اشکانی به دست اردشیر بابکان، تبریز را اشغال کرد، این نام را برای انتقام روی شهر گذاشت. هر چند که این روایت از نظر مینوروسکی در دانشنامه اسلام کاملا رد شده است و از نظر وی این داستان ریشه عامیانه دارد. در همین دانشنامه از نام دیگری که ریشه ارمنی دارد یاد شده به نام تورژ که در زبان فارسی تورز تلفظ می‌شود که به معنی تب ریز است یعنی پنهان کننده تب و گرما. این نام احتمالا به دلیل وجود کوه‌های آتشفشانی در اطراف تبریز بر این شهر گذاشته شده است. در دانشنامه بریتانیکا نیز این طور نوشته‌اند که ریشه نام تبریز تپ + ریز است. یعنی چیزی که موجب روان شدن گرما می‌شود و احتمالا به چشمه‌های آب گرمی که در جای جای آذربایجان وجود دارند اشاره می‌کند. روایتی قدیمی در مورد نام تبریز وجود دارد که بسیار مشهور است و این طور نقل می‌شود که زبیده، زن هارون الرشید در این شهر به تب سختی مبتلا شد. بعد از چند روز اقامت در شهر به دلیل هوای لطیف و خنک، بیماریش بهبود یافت و به امر او نام شهر، تب ریز گذاشته شده است. احمد کسروی در کتاب آذری یا زبان باستان آذربایجان این داستان را غیر واقعی و افسانه می‌داند.
قالی تبریز یکی از انواع قالی های ایرانی است. این قالی در شهر تبریز بافته می‌شود. این شهر از مهم‌ترین مراکز بافت قالی در ایران است و قالی‌های بافت آن از تنوع و گوناگونی بسیاری برخوردارند. تبریز، در حال حاضر از سوی «شورای جهانی صنایع دستی» به عنوان «شهر جهانی بافت فرش» انتخاب شده‌است.
در فرش تبریز ابداعاتی خصوصاً در چند دهه اخیر انجام شده که حالتی خاص را به فرش اعلای این منطقه داده است. این خلاقیت‌ها در نقوش، رنگ و بافت نمود کرده و سبب به وجود آمدن آثار بدیع در زمینه تولید فرش نفیس ایران گردیده که تاکنون سابقه نداشته‌است.
طرح‌های شناخته شده ناحیه تبریز عبارتند از:طرح مستوفی(کل فرنک مستوفی)،اسلیمی ترنج دار،اسلیمی لچک دار،ترنج،نقش ماهی یا هراتی،گلدانی،میناخانی،طرح درختی،طرح تصویری،طرح باغی یا گلستانی، طرح شکارگاه و مطهری سید بازاری…
